วัดมณฑป

               ตั้งอยู่บนเกาะลอย ฝั่งตรงข้ามกับพระราชวังจันทรเกษม มีชื่ออยู่ในทำเนียบวัดหลวงของกรุงศรีอยุธยา ตำแหน่งที่ตั้งอยู่ริมน้ำลพบุรีและคูขื่อหน้า เป็นย่านชุมชนใหญ่ของกรุงศรีอยุธยา เริ่มปรากฎชื่อวัดครั้งแรกในสมัยสมเด็จพระเพทราชา คราวกฏธรรมเสถียร และคราวเสียกรุงศรั้งที่ 2 ข้าศึกเข้ามาล้อมพระนคร ตั้งทัพใหญ่อยู่ที่นอกเกาะเมืองฝั่งเหนือ วัดมณฑปจึงเป็นสถานที่ตั้งทัพด้วย เพราะเป็นยุทธศาสตร์สำคัญด้วยอยู่คนละฟากแม่น้ำกับพระราชวังจันทรเกษมหรือวังหน้า คงมีการยิงปืนใหญ่โต้ตอบกัน ทำให้เกิดความเสียหายด้วยกันทั้งสองฝ่าย รวมทั้งสภาพที่ตั้งทัพด้วยไม่ว่าจะเป็นวัดวาอารามหรือบ้านเรือนราษฎรคงได้รับความทุกข์ร้อนอย่างหนัก  จนในที่สุดไทยได้กรุงให้แก่พม่า เมื่อ พ.ศ.2310

               บ้านเมืองระส่ำระสายแตกกระจายซ่านเซ็นไปคนละทิศทางวัดมณฑปคงถูกทิ้งร้างในคราวนั้นด้วย ครั้นเมื่อพระเจ้าตากสินมหาราชกอบกู้เอกราชได้แล้ว บ้านเมืองก้เริ่มเข้าสู่ภาวะปรกติ ผู้คนก้เริ่มทยอยก่อฐานอาคารสมัยอยุธยา แบบเดียวกับที่วัดวรเชษฐนอกเป็นจำนวนมากกระจายกันอยู่ริมตลิ่งแม่น้ำ โบราณสถานบางส่วนคงถูกน้ำกัดเซาะจนพังทลายลงไป โบราณวัตถุที่พบมีเศียรพระพุทธหินทราย และดินเผา และสำริด กระเบื้องมุงหลังคาชนิดกาบกล้วย และกระเบื้องเชิงชาย พระพุทธรูปยืนทำด้วยไม้ขนาดใหญ่แต่ชำรุดมาก ฐานพระพุทธรูปดินเผา หัวตุ๊กตาดินเผา พระชัยสำริด โกศทองเหลือง

               สำหรับโบราณสถานสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ ตั้งแต่คราวตั้งวัดขึ้นมาใหม่ มีอุโบสถทรงไทยประเพณี อาคารเรียนพระปริยัติธรรมทรนงปั้นหยามุขหน้ามีสานปูนปั้นแบบยุโรป เจดีย์ราย 4 องค์ ข้างวิหารหลวงพ่อยิ้ม ศาลาท่าน้ำทรงปั้นหยา ริมน้ำหน้าวัด

              Ebook: http://www.finearts.go.th/fad3/component/smilebook/book/7-2013-04-01-10-15-53/2-2013-01-26-21-11-08.html