วัดโพธิ์ชัยเสมาราม

      วัดโพธิ์ชัยเสมาราม หรือวัดเมืองฟ้าแดด สร้างในปี พ.ศ.๒๓๓๐ เป็นวัดสำคัญในเมืองฟ้าแดดสูงยาง ปัจจุบันเป็นสถานที่เก็บรักษาโบราณวัตถุที่พบในเมืองฟ้าแดดสูงยาง ซึ่งประชาชนนำมามอบให้ โบราณวัตถุที่สำคัญ ได้แก่ กลุ่มใบเสมาบ้านมะก้อม บ้านสูงยาง และบ้านหนองแปน ที่ล้วนแต่สร้างขึ้นในสมัยทวารวดี

     ลักษณะโดยทั่วไปของกลุ่มใบเสมาบ้านมะก้อม บ้านสูงยาง และบ้านหนองแปน เป็นใบเสมาหินทราย มีบางหลักที่เป็นศิลาแลง ถากและแต่งให้เป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ามียอดสอบเข้าหากันคล้ายกลีบบัว สลักเรื่องราวพุทธประวัติและชาดก ภาพสลักบนใบเสมาสะท้อนรูปแบบสถาปัตยกรรม ศิลปกรรม ตลอดถึงลักษณะวัฒนธรรมสมัยทวารวดี ทั้งลักษณะพระพุทธรูป ปราสาทราชวัง อาคารบ้านเรือน หรือการแต่งกายของบุคคลหญิงชาย อาทิ ภาพสลักพุทธประวัติตอนเสวยวิมุติสุขใต้ต้นจิกบริเวณสระมุจลินท์ แสดงให้เห็นถึงลักษณะพระพุทธรูปสมัยทวารวดี ที่พระพักตร์ค่อนข้างกลม พระเนตรโปน เหลือบต่ำ มีพระประภามณฑลเป็นวงกลมล้อมรอบพระเศียร พระกรรณยาว ทรงครองจีวรห่มเฉียง บางแนบเนื้อ เห็นขอบสบงเป็นเส้นนูน ทรงประทับนั่งขัดสมาธิแบบหลวมๆ บนขนดนาค เบื้องหลังเป็นเศียรพญานาค ยกพระหัตถ์ขวาแสดงวิตรรกะมุทรา พระหัตถ์ซ้ายวางหงายอยู่บนพระเพลา หรือใบเสมาสลักภาพพระอินทร์ถวายผลสมอในสัปดาห์สุดท้ายของการเสวยวิมุติสุขภายหลังตรัสรู้ แสดงลักษณะของพระอินทร์สมัยทวารวดี ที่สวมศิราภรณ์มงกุฎ กรองศอ กุณฑล พาหุรัด และทองกร นุ่งผ้าที่มีลวดลายและมีวิธีนุ่งซับซ้อน หรือใบเสมาสลักภาพกุลวกชาดก ที่แสดงลักษณะพระอินทร์ในอิริยาบถนั่งพับขาข้างซ้ายบนแท่น ปล่อยขาข้างขวาห้อยลงกับพื้น เท้าแขนซ้ายกับขาซ้าย และถืออาวุธปลายแหลมในมือขวา ยกขึ้นระดับอก สวมศิราภรณ์ กุณฑล และกรองศอ เป็นต้น 

       ความสำคัญของกลุ่มใบเสมาที่พบที่บ้านมะก้อม บ้านสูงยาง และบ้านหนองแปน คือ การเป็นหลักฐานตัวแทนแห่งความรุ่งเรืองของพุทธศาสนา และเป็นที่สุดของความงดงามในงานศิลปกรรมในสมัยทวารวดีดินแดนพื้นที่ภาคอีสาน เมื่อระยะพุทธศตวรรษที่ ๑๒-๑๖

       กรมศิลปากร ประกาศขึ้นทะเบียนกลุ่มใบเสมาบ้านมะก้อม กลุ่มใบเสมาบ้านสูงยาง และกลุ่มใบเสมาบ้านหนองแปน ในราชกิจจานุเบกษา วันที่ ๒๗ กันยายน ๒๔๗๙ ผู้ใดบุกรุกทำลายโบราณสถานมีความผิดตามกฎหมาย