หอไตรวัดสระไตรนุรักษ์ ด้านทิศตะวันตก

         หอไตรวัดสระไตรนุรักษ์ ตั้งอยู่ที่ บ้านนาเวียง หมู่ที่ 1 ตำบลนาเวียง อำเภอทรายมูล จังหวัดยโสธร    ซึ่งเป็นวัดเก่าแก่ของบ้านนาเวียงหรือเดิมคือบ้านสระเวียง อายุประมาณ 200 ปี ตามประวัติกล่าวถึงการสร้างวัดไว้ว่า วัดแห่งนี้ตั้งขึ้นโดยท่านเจ้าชาซึ่งเป็นพระเถระพร้อมด้วยประชาชนส่วนหนึ่งที่อพยพมาจากฝั่งลาวเพื่อหลบหนีพระเจ้าพิมพิสารมาตั้งบ้านเรือนอยู่ที่บ้านหินโหงมประมาณ 2 เดือนเศษ จากนั้นท่านเจ้าชาและชาวบ้านจึงอพยพไปอยู่หนองบัวลุ่มภูเป็นระยะเวลา 2 ปีเศษ จนกระทั่งพระวอพระตาอพยพมาอยู่ด้วย      เมื่อพระเจ้าพิมพิสารทราบข่าวจึงได้ส่งกำลังคนติดตามมา ทำให้ท่านเจ้าชาต้องอพยพมาอยู่ที่บ้านคำแคแล้วเปลี่ยนชื่อเป็น “บ้านสระเวียง” และ “นาเวียง” จนถึงปัจจุบัน ท่านเจ้าชาได้สร้างวัดขึ้นทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของหมู่บ้านพร้อมทั้งขุดสระน้ำขึ้นเพื่อสร้างหอไตรเก็บพระคัมภีร์ หอไตรวัดสระไตรนุรักษ์ได้รับการบูรณะต่อมาเรื่อยๆ และใน พ.ศ. 2540 กรมศิลปากร โดยสำนักโบราณคดีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติที่ 8 ได้รับงบประมาณมาเพื่อใช้ในการบูรณะหอไตร

หอไตรวัดสระไตรนุรักษ์ ด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือ

          หอไตรวัดสระไตรนุรักษ์เป็นหอไตรกลางน้ำ มีลักษณะคล้ายกับสถาปัตยกรรมพม่าหรือไทยใหญ่     ตัวอาคารก่อสร้างด้วยไม้ หันหน้าไปทางทิศตะวันตก ขนาดกว้าง 8.30 เมตร ยาว 10.50 เมตร หลังคามุงด้วยแป้นเกล็ดไม้ซ้อนลดหลั่นกัน 4 ชั้น มีชายคายื่นออกมาทั้ง 4 ด้าน บานประตูแกะสลักลวดลายสวยงาม         มีกระจกประดับบัวเชิงชาย ช่อฟ้า หางหงส์ มีลวดลายกนกซ้อนกัน 4 ชั้น ภายในหอไตร ตรงกลางทำเป็นห้องทึบ ขนาดกว้าง 3.50 เมตร ยาว 5.00 เมตร เป็นที่เก็บพระไตรปิฎก และมีทางเดินโดยรอบ

โครงสร้างหลังคา หอไตรวัดสระไตรนุรักษ์ ด้านทิศตะวันออก

สภาพพื้นและผนัง หอไตรวัดสระไตรนุรักษ์ ด้านทิศตะวันตกเฉียงใต้

สภาพภายในห้องเก็บพระไตรปิฎก หอไตรวัดสระไตรนุรักษ์

         กรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนหอไตรวัดสระไตรนุรักษ์เป็นโบราณสถานของชาติและกำหนดขอบเขตโบราณสถาน เนื้อที่ 3 ไร่ 1 งาน 5 ตารางวา ในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 107 ตอนที่ 113 ลงวันที่ 28 มิถุนายน พ.ศ.2533